Τι είναι Ποιοτική Έρευνα

Κατά την διάρκεια της φοιτητικής σου σταδιοδρομίας, θα χρειαστεί να υλοποιήσεις ερευνητική εργασία. Με την διεξαγωγή έρευνας γίνεται εμβάθυνση στο αντικείμενο και αυξάνονται οι γνώσεις σου στο αντικείμενο. Οι δύο πιο κοινές μέθοδοι έρευνας είναι η ποιοτική και η ποσοτική. Σε αυτό το άρθρο θα δούμε τι είναι Ποιοτική Έρευνα και τα βασικά της χαρακτηριστικά, τη μεθοδολογία που ακολουθείται καθώς και τα στάδια στα οποία διεξάγεται.

Χαρακτηριστικά Ποιοτικής Έρευνας

Η ποιοτική έρευνα χρησιμοποιείται κυρίως στις Κοινωνικές Επιστήμες και έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά:

• ο ερευνητής αποτελεί το μέσο διεξαγωγής της έρευνας
• ο κύριος σκοπός της είναι να διερευνήσει κάποιες πλευρές του κοινωνικού συστήματος που μελετά

Και τα δύο χαρακτηριστικά είναι απαραίτητα μέρη της διαδικασίας και καθιστούν το ερευνητικό ως αυτόν που δομεί και παράγει την γνώση και όχι ως παθητικό αποδέκτη. Ο ερευνητής συλλέγει τα δεδομένα, τα αναλύει και τα ερμηνεύει, ώστε να προκύψουν οι πληροφορίες. Η επαναλαμβανόμενη χρήση τέτοιων πληροφοριών σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις, τις καθιστά ως γνώση.

Που χρησιμοποιείται η Ποιοτική Έρευνα

Η ποιοτική έρευνα χρησιμοποιείται συχνά στην εκπόνηση μιας διπλωματικής εργασίας. Με την συγκεκριμένη μέθοδο, ο ερευνητής έχει την δυνατότητα να απαντήσει σε ερωτήματα σχετικά με το «τι» και το «πως» πάνω στο φαινόμενο που έχει επιλέξει. Στόχος μιας τέτοιας προσέγγισης είναι η ποιοτική διερεύνηση. Τα δεδομένα που συλλέγονται έχουν διαφορά από αυτά που συλλέγονται σε μια ποσοτική έρευνα, καθώς δεν είναι μαθηματικοί όροι, αλλά χρήζουν, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, ανάλυσης.

Με την ποιοτική έρευνα είναι δυνατή η κατανόηση του ανθρώπινου παράγοντα, όπως συμπεριφορές, εμπειρίες, προθέσεις, απόψεις και κίνητρα. Με βάση την παρατήρηση και την ερμηνεία των δεδομένων, μπορούν να προβλεφθούν οι συμπεριφορές των ανθρώπων σε συγκεκριμένες καταστάσεις.

Μεθοδολογία της Ποιοτικής Έρευνας

Συχνά χρησιμοποιούμενες μέθοδοι είναι οι παρακάτω:

• Παρατήρηση
• Μελέτη περίπτωσης
• Συνεντεύξεις
• Ομάδες εστίασης (focus groups)

Κατά την άμεση παρατήρηση, γίνεται μελέτη των ανθρώπων στην καθημερινότητά τους, χωρίς συμμετοχή ή παρέμβαση του ερευνητή. Το δείγμα δεν γνωρίζει πως είναι υπό παρατήρηση και η μελέτη γίνεται σε δημόσιους χώρους. Υπάρχει και η συμμετοχική παρατήρηση, κατά την οποία ο ερευνητής βρίσκεται μέσα στο περιβάλλον του παρατηρούμενου δείγματος και συμμετέχει στα γεγονότα.

Η μελέτη περίπτωσης έχει παρουσιάσει μεγάλη εξέλιξη κατά τα τελευταία χρόνια. Η χρήση της γίνεται κυρίως στην εκπαίδευση και τις κοινωνικές επιστήμες. Βοηθά στην κατανόηση των μεθόδων συλλογής δεδομένων αλλά και του υπολογισμού τους.

Η συνέντευξη είναι η μέθοδος κατά την οποία αναπτύσσεται μια σχέση μεταξύ του συνεντευκτή και του συνεντευξιαζόμενου. Απαιτείται να έχει προηγηθεί προεργασία από μέρους του πρώτου, καθώς σε σύντομο χρονικό διάστημα καλείται να αντλήσει πολλές και χρήσιμες πληροφορίες από το δεύτερο.

Τα είδη των συνεντεύξεων:

• Δομημένη συνέντευξη: Ο ερωτώμενος θα πρέπει να απαντήσει σε ερωτήσεις οι οποίες καθορίζονται πλήρως από το έντυπο της συνέντευξης που έχει ετοιμάσει ο ερευνητής.
• Ημιδομημένη ή ημι-κατευθυνόμενη συνέντευξη: Η συγκεκριμένη μορφή δε στηρίζεται σε προκαθορισμένες ερωτήσεις αλλά περισσότερο σε μια ελεύθερη συζήτηση μεταξύ ερευνητή και ερωτώμενου.
• Εντοπισμένη συνέντευξη: Αυτό το είδος μελετήθηκε από τον Merton και στόχος της μεθόδου είναι να κατευθύνει την προσοχή σε μία εμπειρία αλλά και στα αποτελέσματα τα οποία έχουν προκύψει από κάποια συγκεκριμένα ερεθίσματα. Τα δείγμα αποτελούν άτομα τα οποία έχουν την ίδια εμπειρία πάνω σε μια κατάσταση.
• Βιογραφική συνέντευξη: Ο όρος προτάθηκε από τον Schtutze το 1977. Το συγκεκριμένο είδος αποτελεί έναν τύπο ανοικτής, μη δομημένης συνέντευξης, κατά την οποία ο ερωτώμενος καλείται να ενεργοποιήσει την αφήγηση ως κύριο τρόπο παρουσίασης και ανασυγκρότησης της ιστορίας της ζωής του. Το συγκεκριμένο είδος βασίζεται στην ικανότητα που έχουν οι άνθρωποι να αφηγούνται τις εμπειρίες τους και ο κύριος στόχος της είναι παράξει ιστορίες αντί για σύντομες απαντήσεις ή γενικότερες τοποθετήσεις.

Οι ομάδες Εστίασης

Οι Ομάδες Εστίασης (focus groups) αποτελούν μια ερευνητική μέθοδο παραγωγής πλούσιων ποιοτικών δεδομένων, μέσα από μια διαδικασία διάδρασης των συμμετεχόντων στην ομάδα και για μία καθορισμένη περιοχή ερευνητικού ενδιαφέροντος. Σύμφωνα με τον Krueger (1988:18), η μέθοδος των ομάδων εστίασης αφορά «μια προσεκτικά οργανωμένη συζήτηση. Η τελευταία είναι σχεδιασμένη να αντλεί αντιλήψεις και πεποιθήσεις σε ένα καθορισμένο ερευνητικό θέμα, μέσα σε ένα επιτρεπτικό, μη απειλητικό περιβάλλον». Οι ομάδες εστίασης δεν αποτελούν μια ομαδική συνέντευξη κατά την οποία ο συνεντευκτής θέτει ερωτήσεις και οι ερωτώμενοι απλώς απαντούν σε αυτές. Πρόκειται για ομαδική συζήτηση στην οποία οι συμμετέχοντες καλούνται να μιλήσουν μεταξύ τους για ένα συγκεκριμένο θέμα, μέσα από μια διαδικασία αλληλεπίδρασης. Αυτή η αλληλεπίδραση μπορεί να είναι «κάθετη», δηλαδή αλληλεπίδραση μεταξύ του ερευνητή και των συμμετεχόντων. Κυρίως όμως είναι «οριζόντια αλληλεπίδραση» μεταξύ των μελών της ομάδας (Wilkinson, 1998).

Τα στάδια διεξαγωγής της Ποιοτικής Έρευνας

Για να διεξαχθεί μια ποιοτική έρευνα, θα πρέπει να ακολουθηθούν από μέρους του ερευνητή κάποια στάδια. Το πρώτο είναι ο προσδιορισμός του φαινομένου και των στόχων της έρευνας. Κατόπιν, θα πρέπει να αναζητήσει συναφείς έρευνες ή ευρήματα και να επεξεργαστεί τις θεωρητικές προσεγγίσεις. Στην συνέχεια, ακολουθεί η διατύπωση των ερευνητικών ερωτημάτων και η επιλογή μίας ή περισσότερων μεθόδων παραγωγής δεδομένων. Σε κάθε περίπτωση πρέπει, επίσης να γίνει καλή προετοιμασία για την πρόσβαση στην περιοχή της έρευνας. Πρέπει επίσης να γίνει κατάστρωση της κατάλληλης στρατηγικής για την δειγματοληψία.

Το Φοιτητικό Φροντιστήριο της DeskNET έχει την απαραίτητη τεχνογνωσία για την πλήρη υποστήριξη της Έρευνάς σου.

Σε περίπτωση που υλοποιήσεις μια ποιοτική έρευνα, θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσεις μία ή περισσότερες από τις μεθόδους που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Η έρευνα είναι μια διαδικασία που απαιτεί, χρόνο, κόπο, μελέτη, αλλά και σωστή καθοδήγηση. Στο Φοιτητικό Φροντιστήριο της DeskNET, έχουμε πολλά χρόνια εμπειρίας σε οποιοδήποτε είδος έρευνας. Επικοινώνησε μαζί μας για πλήρη υποστήριξη, από τον ορισμό των ερευνητικών ερωτημάτων μέχρι την σωστή επεξεργασία τους.