Τι σημαίνει ο όρος STEM

Ο όρος “STEM” (Science, Technology, Engineering and Mathematics) χρησιμοποιείται κυρίως από άτομα σχετικά με την εκπαιδευτική πολιτική, για τα πεδία που αναφέρονται στις Φυσικές Επιστήμες, την Τεχνολογία, την Επιστήμη των Μηχανικών και τα Μαθηματικά. Πρωτοεμφανίσθηκε το 2001 από τη βιολόγο Judith A. Ramaley, Διευθύντρια του Ιδρύματος Φυσικών Επιστημών των ΗΠΑ, η οποία ήταν υπεύθυνη για την ανάπτυξη νέων προγραμμάτων σπουδών. Το “STEM” σχεδιάζεται ώστε στη διδασκαλία των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών, που είναι ζωτικής σημασίας για μια βασική κατανόηση του σύμπαντος, να εισαχθούν οι Τεχνολογίες και η Επιστήμη των Μηχανικών, που αποτελούν για τον άνθρωπο τα μέσα αλληλεπίδρασης με το σύμπαν.

Με το STEM επιχειρείται ο μετασχηματισμός από το επίπεδο της παραδοσιακής δασκαλοκεντρικής διδασκαλίας, στη διδασκαλία όπου κυρίαρχο ρόλο στο αναλυτικό πρόγραμμα θα διαδραματίζει η επίλυση προβλήματος, η ανακαλυπτική-διερευνητική μάθηση, ενώ θα απαιτείται η δημιουργική εμπλοκή των εκπαιδευόμενων στην ανακάλυψη της λύσης. Το STEM παρέχει ευκαιρίες για την ανάπτυξη δεξιοτήτων ενθαρρύνοντας τα παιδιά να απαντούν σε ερωτήματα και να εμπλέκονται σε παιγνιώδεις δραστηριότητες με θέματα την επιστήμη, τα μαθηματικά, τη μηχανική και την τεχνολογία. Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η αλλαγή της εμπλοκής και του ενδιαφέροντος που εμφανίζουν  τα παιδιά με τα επιστημονικά πεδία του STEM. Με την εφαρμογή του STEM μέσω projects, οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν να αναστοχάζονται στη διαδικασία της επίλυσης αυθεντικών προβλημάτων και αποκτούν δεξιότητες που είναι σχετικές με την παγκοσμιοποίηση στην εκπαίδευση, καθώς εστιάζει στην κριτική σκέψη, στην εργασία σε ομάδες (συνεργασία), ενώ έχει αναφερθεί ότι μειώνει το χάσμα γνώσεων ανάμεσα σε εκπαιδευόμενους από διαφορετικά κράτη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκε η πρωτοβουλία “STEM on the Road” με σκοπό την εναρμόνιση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης για να εξασφαλιστεί η συμβολή όλων στην επίτευξη πραγματικής και μετρήσιμης αύξησης στην επίδοση των νέων της χώρας μας στην επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική, και τα μαθηματικά [Science, Technology, Engineering and Mathematics (STEM)].

Η εκπαίδευση STEM

Η εκπαίδευση STEM είναι ένα μαθησιακό περιβάλλον όπου οι μαθητές/φοιτητές:

• εξερευνούν
• εφευρίσκουν
• aνακαλύπτουν,
  με τη χρήση πραγματικών προβλημάτων και
  καταστάσεων.
• ενθαρρύνει την καινοτομία συνδυάζοντας τις επιστημονικές περιοχές, βοηθώντας τους μαθητές/φοιτητές να κάνουν νέες συνδέσεις μεταξύ των επιστημονικών κλάδων και μερικές φορές
  βοηθά στη δημιουργία εντελώς νέων κλάδων

Η STEM εκπαίδευση ενθαρρύνει τους μαθητές να ακολουθήσουν επαγγέλματα όπως:

• προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών
• οικολόγος
• περιβαλλοντικός επιστήμονας
• γεωλόγος
• μαθηματικός
• μετεωρολόγος
• στατιστικολόγος
• ζωολόγος

Βοηθά και δημιουργεί νέους διεπιστημονικούς επαγγελματικούς τομείς, όπως νανοβιολογία, βιοπληροφορική κλπ.

Η εκπαίδευση στο πνεύμα του STEM προσφέρει στους μαθητές/φοιτητές μία από τις καλύτερες ευκαιρίες να κατανοήσουν τον κόσμο ολιστικά, και όχι σε κομμάτια. Αφαιρεί τα παραδοσιακά εμπόδια που ορθώνονται μεταξύ των τεσσάρων κλάδων, με την ενσωμάτωσή τους σε μια συνεκτική διδασκαλία και μάθηση, ως μια διεπιστημονική προσέγγιση.
Η ανάγκη μιας τέτοιας προσέγγισης ενισχύεται και από το γεγονός ότι οι νέες καινοτομίες και εφευρέσεις σήμερα τείνουν να γίνουν στα όρια αυτών των τεσσάρων κλάδων, όπου φυσικά
επικαλύπτονται.

Μεταπτυχιακά προγράμματα STEM στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών S.T.E.M. και συγκεκριμένα:

• Στην Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ) το μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Διδακτική στις φυσικές επιστήμες, στην πληροφορική και την υπολογιστική επιστήμη, τα μαθηματικά και την επιστήμη των μηχανικών”.

Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.) «Διδακτική στις Φυσικές Επιστήμες, στην Πληροφορική και την Υπολογιστική Επιστήμη, τα Μαθηματικά και την Επιστήμη των Mηχανικώv»– (Master of Science in Science, Technology, Engineering and Mathematics), το οποίο προσφέρεται από το Παιδαγωγικό Τμήμα της ΑΣΠΑΙΤΕ στην Αθήνα, λειτουργεί σύμφωνα με τις συναφείς διατάξεις του ν. 4009/2011, του ν.3685/2008 «Θεσμικό πλαίσιο για τις Μεταπτυχιακές Σπουδές» και το ΦΕΚ Αρ. Φύλλου 3600, 31-12-2014 και τον κανονισμό Μεταπτυχιακών σπουδών της ΑΣΠΑΙΤΕ. Το ΠΜΣ είναι ένα πρόγραμμα σπουδών δια του οποίου επιδιώκεται η σε βάθος επιστημολογική και επιστημονική διερεύνηση και εξέταση θεμάτων, με επίκεντρο τις εργαστηριακές, μαθησιακές και εκπαιδευτικές μαθησιακές και διδακτικές ακολουθίες για την εκπαίδευση, σε συνάρτηση με τα γνωστικά αντικείμεναeννα του STEM-ΣΤΕΜ, και τις σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες και τις εκπαιδευτικές τεχνολογίες. Το ΠΜΣ έχει ως αντικείμενο των παροχή εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου στην Υπολογιστική Επιστήμη για την εκπαίδευση και τη Διδακτική στα γνωστικά αντικείμενα του STEM. Περαιτέρω, προσδοκά να συμβάλει στην προαγωγή της έρευνας και στη δημιουργία νέων καινοτόμων γνώσεων και δεξιοτήτων καθώς και την επαγγελματική ανέλιξη των εκπαιδευτικών.
Ειδικότερα επιδιώκει:
1. Τη δημιουργία κρίσιμης μάζας εκπαιδευτικών με γνώσεις υπολογιστικών μοντέλων προσομοίωσης που θα μπορούν να αναπτύσσουν εκπαιδευτικά σενάρια χρησιμοποιώντας την ανακαλυπτική/διερευνητική μάθηση στα γνωστικά αντικείμενα του STEM
2. Την ανάδειξη ερευνητικών τομέων για τους φοιτητές ώστε να είναι ικανοί να συγγράψουν αξιόλογες ερευνητικές εργασίες αλλά και να έχουν τα εφόδια για την συνέχιση των σπουδών τους σε επίπεδο Διδακτορικών σπουδών για την παιδαγωγική χρήση του STEM(ΣΤΕΜ).
3. Τη γνώση επιστημολογικών παιδαγωγικών μοντέλων διερευνητικής/ανακαλυπτικής διδασκαλίας και τη διασύνδεσή τους με τα υπολογιστικά μοντέλα προσομοίωσης για την διδακτική
4. Την εξοικείωση με σύγχρονα αποθετήρια εκπαιδευτικών ψηφιακών προγραμμάτων σχετικών με το STEM στην Εκπαίδευση/Διδακτική.
5. Την συγγραφή κώδικα για εκπαιδευτικούς σκοπούς, η οποία είναι σημαντική όπως προκύπτει και από την πρωτοβουλία «one hour code» στις Η.Π.Α. και άλλες διεθνείς τάσεις
6. Τη γνώση εργαλείων προγραμματισμού, εκπαιδευτικής ρομποτικής, εκπαιδευτικών τεχνολογιών, LAB VIEW, Arduino ,Easy Java Simulations κλπ και γενικά σε τεχνολογίες STEM
7. Τη γνώση θεμάτων και την μεθοδολογία της ηλεκτρονικής μάθησης και την εξοικείωση με εργαλεία ηλεκτρονικής μάθησης
8. Την δημιουργία μιας οργανωτικής δομής για την ανάπτυξη ενός αποθετηρίου σχετικά με τα παραπάνω γνωστικά αντικείμενα
9. Την προετοιμασία στελεχών εκπαίδευσης και εκπαιδευτικών για την ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών-best practices- για τα αναλυτικά προγράμματα στην εκπαίδευση, σε Εθνικό και Διεθνές Επίπεδο
10. Την γνώση της μεθοδολογίας και των εργαλείων ποσοτικής και ποιοτικής εκπαιδευτικής έρευνας

• Το Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας από κοινού με το Παιδαγωγικό Τμήμα της Ανώτατης Σχολής Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ), οργανώνει και λειτουργεί Δια-ιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) με τίτλο: «Εκπαιδευτικές Εφαρμογές με την Επιστημολογία STEM» και με αγγλικό τίτλο: «Educational Applications with STEM Epistemology».

Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Εκπαιδευτικές Εφαρμογές με την Επιστημολογία STEM (Educational Applications with STEM Epistemology), είναι ένα πρόγραμμα σπουδών με το οποίο επιδιώκεται η σε βάθος επιστημολογική διερεύνηση και εξέταση θεμάτων, με επίκεντρο τις εκπαιδευτικές, εργαστηριακές και μαθησιακές/διδακτικές ακολουθίες στα γνωστικά αντικείμενα του STEM.

O βασικός στόχος του μεταπτυχιακού προγράμματος ειδίκευσης είναι η εξοικείωση/εμβάθυνση/ειδίκευση των εκπαιδευόμενων σε μεθόδους μοντελοποίησης και προσομοίωσης που συνδυάζουν την Υπολογιστική Επιστήμη (στην διδακτική της αναπλαισίωση) και την Υπολογιστική Σκέψη με βασικό προσανατολισμό την επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων πραγματικών καταστάσεων, αξιοποιώντας εργαλεία από διάφορα επιστημονικά πεδία, αξιοποιώντας την Διδακτική.

• Στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος προσφέρεται από το τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών “Robotics, STEAM and New Technologies in Education” 

Στο εν λόγω πρόγραμμα γίνονται δεκτοί, μετά από συνεκτίμηση των τυπικών και των ουσιαστικών προσόντων τους, πτυχιούχοι Τμημάτων Α.Ε.Ι. (Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι.) της Ελλάδας και του εξωτερικού, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία. Αίτηση μπορούν να καταθέσουν και οι τελειόφοιτοι φοιτητές, με την προϋπόθεση ότι θα έχουν πάρει το πτυχίο τους ή θα έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους πριν από την έναρξη των μαθημάτων, έστω και αν τους απομένει η ορκωμοσία.
Ο αριθμός των εισακτέων ανά κύκλο εισαγωγής προβλέπεται να είναι εκατό είκοσι (120). Η επιλογή τους γίνεται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τις σχετικές προβλέψεις του Κανονισμού
Σπουδών του Π.Μ.Σ. Με απόφαση της Συντονιστικής Επιτροπής (Σ.Ε.) δύναται να γίνουν δεκτοί ως υπεράριθμοι υποψήφιοι οι οποίοι τυχόν ισοβάθμησαν στη μοριοδότηση του φακέλου τους στην τελευταία (120η) θέση.
Η διάρκεια των σπουδών είναι τρία εξάμηνα: τα δύο πρώτα εξάμηνα περιλαμβάνουν φοίτηση με ευέλικτες μορφές μάθησης, ενώ το τρίτο εξάμηνο στοχεύει στην εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας και μπορεί να πραγματοποιηθεί με εξ’αποστάσεως επίβλεψη ή στην υποχρεωτική παρακολούθηση 2 μαθημάτων αυξημένης βαρύτητας. Η έναρξη των μαθημάτων έχει προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο του 2023. Στο Ακαδημαϊκό Ημερολόγιο προβλέπονται 3 χρονικές περίοδοι ανά έτος για εξετάσεις: στο τέλος του κάθε εξαμήνου (χειμερινό, εαρινό) και επαναληπτικές εξετάσεις το Σεπτέμβριο/Οκτώβριο. Η διάρκεια κάθε εξεταστικής περιόδου δεν υπερβαίνει τις 2 εβδομάδες.

Μεταπτυχιακό πρόγραμμα STEM εξ αποστάσεως

• Στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου προσφέρεται το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών “Τεχνολογίες Μάθησης & Επικοινωνίας και Εκπαίδευση STEAM”

Το Μεταπτυχιακό έχει σχεδιαστεί λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για εκπαιδευτικούς με δεξιότητες στον σχεδιασμό και την εφαρμογή σύγχρονων μαθησιακών περιβαλλόντων, εκπαιδευτικών εργαλείων και εκπαιδευτικού υλικού που χρησιμοποιούν αναδυόμενες τεχνολογίες. Το πρόγραμμα προσφέρει μαθήματα εξ αποστάσεως και ηλεκτρονικής μάθησης, με εκπαιδευτικά πολυμέσα και εφαρμογές Διαδικτύου για τη μάθηση και επικοινωνία, ώστε οι εκπαιδευτικοί να εφοδιαστούν με τα εργαλεία που απαιτούνται για την ανάπτυξη προγραμμάτων που χρησιμοποιούν αυτές τις νέες τεχνολογίες.

Το Μεταπτυχιακό συμβάλλει στην εξέλιξη της κουλτούρας του εκπαιδευτικού από το παραδοσιακό μοντέλο μάθησης σε αυτό των σύγχρονων ψηφιακών μαθησιακών διαδικασιών με την αξιοποίηση των τεχνολογιών cloud, της διαδικτυακής μάθησης και των πολυμέσων. Οι απόφοιτοί γίνονται εκπαιδευτικοί, διευθυντές και ηγέτες στον τομέα της εκπαίδευσης και είναι σε θέση να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές με την εφαρμογή των διαρκώς εξελισσόμενων τεχνολογιών.